Oud & Nieuw: geschiedenis, tradities en gebruiken

Nieuwjaar is de dag waarop in de Westerse landen het begin wordt gevierd van het nieuwe jaar. De jaarwisseling staat bol van de tradities. Ieder met hun eigen geschiedenis: vuurwerk, de beste wensen, lijst met voornemens, en daaropvolgend de Blauwe Maandag.

Oud & Nieuw
Een bekende viering, die in de westerse wereld op 31 december en 1 januari gevierd worden. In andere culturen gebeurt dat op ander data. We vieren de komst van het nieuwe jaar. Dan maken we een hoop kabaal, wensen elkaar het beste en stellen een lijstje met goede voornemens op. Waar komen die gebruiken vandaan?

Vuurwerk
Om 12 uur ‘s nachts maken we een hoop kabaal: knallen met z’n allen. Voor een gigantisch bedrag gaat er elk jaar de lucht in. Daar zijn de Germanen ooit mee begonnen, met kabaal maken. In de nacht van 31 december op 1 januari maakten ze een hoop herrie om de kwade geesten van het oude jaar te verjagen om ruimte te maken voor het nieuwe. Voordat het buskruit werd uitgevonden, deden ze dat door de kerkklokken te luiden, met ratels te draaien, op trommels te slaan, kortom: alles wat maar hard geluid maakte, werd gebruikt. Nadat het buskruit werd uitgevonden, werd er ook flink geknald, te beginnen in China en sinds de 13^e eeuw al in Nederland onverminderd populair. Begin 1960 werd ook het mooie siervuurwerk populair. Eerst nog afgestoken in collectief verband, door de gemeente, maar later kon iedereen het kopen. Nu gaan er weer geluiden op om het vuurwerk door de gemeente af te laten steken, en lokaal zelfs een vuurwerkverbod, vanwege de vele ongelukken die er jaarlijks gebeuren.

Met de beste wensen
Ieder jaar versturen we kerst- en nieuwjaarskaarten. Dat heeft zijn oorsprong in de 15^e eeuw. Niet iedereen kon lezen en schrijven. De adel stuurden elkaar een nieuwjaarsbrief, met een terugblik wat er dat afgelopen jaar allemaal gebeurd was. Altijd werd er afgesloten met het overbrengen van de beste wensen voor de lezer. Later werd dit gebruik overgenomen, eerst door de geestelijken en later door de rijke burgers en het gewone volk.  Na de tweede wereldoorlog versturen we de kerstkaarten met een nieuwjaarswens, zoals we de nu nog kennen. Per post, maar tegenwoordig ook veel digitaal en via social media. En als we eenmaal in het nieuwe jaar zijn beland, roepen we elkaar veelvuldig een gelukkig nieuwjaar toe en wensen elkaar het beste. Vroeger werd er vooral geld aan elkaar gegeven. In de 19^e eeuw liep dat uit de hand, toen men wildvreemde mensen probeerde geld af te troggelen door nieuwjaarswensen toe te schreeuwen. Schoorsteenvegers, vuilnismannen, straatvegers, nachtwakers en lantaarnaanstekers verkochten hun beste wensen aan de deur. Een gebruik wat we nu nog kennen, alleen zijn het nu de krantenbezorgers.

Lijst met voornemens
Elk jaar kijken we terug en maken de balans op: wat ging er goed en wat was niet zo geslaagd? Vooral wat betreft onze gezondheid maken we jaarlijks grote plannen. Afvallen, sporten, stoppen met roken, alcohol, teveel werken, noem maar op. De Germanen deden dat ook al. Ze starten en wat eerder mee, namelijk tijdens Joelfeest, het Midwinterfeest dat ongeveer van 21 december tot en met januari duurde. Dan vierden ze de terugkomst van het licht in de duisternis, meer daarover kan je hier lezen. Die Germanen hoopten toen al op positieve veranderingen. En dat doen we eigenlijk nu nog steeds met onze jaarlijkse goede voornemens. Die we meestal maar ‘een blauwe maandag’ volhouden.

Blauwe Maandag
Wie ergens een blauwe maandag is geweest, is er maar heel kort geweest. De uitdrukking een blauwe maandag staat namelijk voor een korte duur. En dat die periode niet van heel veel betekenis is geweest. Wie ergens een blauwe maandag heeft gewerkt, heeft er nauwelijks werkervaring opgedaan. Wie een blauwe maandag met iemand verkering heeft gehad, heeft eigenlijk geen serieuze relatie met die persoon gehad. Waarschijnlijk komt het van een oude, inmiddels verdwenen uitdrukking:  alle blauwmaandagen. De betekenis daarvan was: bij de minste gelegenheid, ieder ogenblik of met korte tussenpozen. In het verlengde hiervan ontstond: een blauwe maandag.

Vanaf 2005 heeft de uitdrukking er trouwens een totaal andere betekenis bij gekregen. Sindsdien heet de derde maandag van januari in het Engels Blue Monday, wat wel vertaald wordt als blauwe maandag. Blue betekent hierin somber, melancholisch, treurig. Wetenschappers van de universiteit van Cardiff hebben namelijk aan de hand van onder meer het weer bepaald dat deze maandag de allersomberste dag van het jaar is. De dagen eromheen zijn net een tikkeltje minder somber. Daarnaast zijn de meeste goede voornemens met Blue Monday alweer mislukt….
(Inspiratiebron: Wikipedia en Taalbank)

Ik wens jou en je dierbaren het gehele jaar prachtvolle dagen met inspirerende ontmoetingen. Heb het goed, waar je bent en wat je ook doet.

Liefs,
Judith

Maak nu kennis met je horoscoop en boek een inspiratieconsult.
Klik hier voor meer inspiratie.

Wil je in 2021 op de hoogte zijn van alle AstroLogische blogs, video’s, tips en nieuws? Schrijf je in op mijn inspiratiemail en ontvang mijn e-boek Ontmoet & Groet jezelf met AstroLogisch cadeau. Voor jou van AstroLogisch!